9 ไม้มงคล พิธีลงเสาเอก ฤกษ์ดีมีชัย เพื่อเป็นศิริมงคลปกป้องคุ้มภัย

    ยกเสาเอก หรือ ลงเสาเอก คือ การเสริมสิริมงคลเอาฤกษ์เอาชัยก่อนปลูกบ้าน ซึ่งคนไทยส่วนใหญ่มีความเชื่อว่า การจะทำให้การก่อสร้างบ้าน บริษัท หรือที่อยู่อาศัย มีความราบรื่นไม่มีปัญหาและอุปสรรค หากเมื่อได้เข้ามาอยู่ก็จะทำให้อยู่เย็นเป็นสุข และถือว่าเป็นการเสริมสิริมงคลให้ชีวิต

 

    หนึ่งในพิธีลงเสาเอก เป็นพิธีที่สำคัญที่สุด นั้นคือพิธี ตอกไม้มงคล เป็นความเชื่อแต่โบราณมีเคล็ดบางอย่างในการก่อสร้างบ้านเรือน ยกเสาเอก ตั้งศาล วางศิลาฤกษ์ เพื่อเสริมความเป็นศิริมงคลและปกป้องคุ้มภัย พิธีกรรมตอกไม้มงคลเป็นพิธีที่มีมาแต่โบราณ ว่าเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่มีพลังอำนาจอยู่ในตัวเอง สามารถป้องกันจากอันตรายต่างๆ นอกจากนี้ยังต้องเลือกเฟ้นเวลาที่เป็นมงคลที่สมพงศ์กับดวงชาตาของเจ้าของบ้านด้วย 

ความหมายไม้มงคล 9 อย่าง ทิศมงคล และลำดับการทำพิธีการยกเสาเอก

1. ไม้ราชพฤกษ์    

ไม้ราชพฤกษ์ (Pudding Pine) ความหมาย ความเป็นใหญ่ และมีอำนาจวาสนา

      ราชพฤกษ์ เป็นต้นไม้ประจำชาติไทย มีชื่อเรียกแตกต่างกันออกไปในแต่ละท้องถิ่น ส่วนใหญ่มักจะเรียกว่า คูน เนื่องจากสั้นและจำง่ายกว่า ทางเหนือเรียกว่า ลมแล้ง ส่วนทางภาคใต้เรียกว่า ลักเกลือ หรือลักเคย เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีกลีบดอกสีเหลืองขึ้นเป็นช่อ มักจำนำมาใช้ประกอบพีธีสำคัญ เช่น พีธีเสาไม้หลักเมือง เป็นส่วนประกอบในการทำคฑาจอมพล และ ยอดธงชัยเฉลิมพลของกองทหาร ทำพิธีปลูกบ้าน ฯลฯ ซึ่งหมายถึง การมีอำนาจบารมี วาสนาดีสูง เจริญก้าวหน้า ยิ่งใหญ่

 ทิศมงคล ของไม้ราชพฤกษ์คือ ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ (พายัพ) มีความหมายว่าค้ำคูณ จะมีคนสนับสนุน เมตตา ให้มีที่พึ่งอาศัย มีอำนาจราชศักดิ์ ความมั่งคั่งลาภผลต่างจะทวีคูณ เป็นเงาตามตัว

 

2. ไม้ขนุน   

ไม้ขนุน (Jackfruit Tree) ความหมาย หนุนให้ดีขึ้น ร่ำรวยขึ้น ทำอะไรจะมีผู้ให้การเกื้อหนุน

      ขนุน บักมี่ หรือบ่าหนุน เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีความสูงประมาณ 15-30 เมตร มีน้ำยางสีขาวข้นคล้ายน้ำนมไหลจากลำต้นและกิ่ง เมื่อมีบาดแผล เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบรูปรี ซึ่งหมายถึงการมีคนคอยให้ความเกื้อหนุน ช่วยเหลือ ให้ทำสิ่งใดก็สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี

 ทิศมงคล ของไม้ขนุนคือ ใจกลางที่ปลูกบ้าน หรือศูนย์กลางหลุมศิลาฤกษ์/หลุมเสาเอก มีความหมายว่า สนับสนุน จะมีผู้เกื้อหนุน ค้ำชูให้เจริญ รุ่งเรืองก้าวหน้ายิ่งๆ ขึ้นไป

3. ไม้ชัยพฤกษ์   

ไม้ชัยพฤกษ์ (Javanese Cassia) ความหมาย การมีโชคชัย ชัยชนะ

       ชัยพฤกษ์เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ถั่ว ออกดอกเป็นสีชมพูเข้มสวยงาม จะไม่ทิ้งใบเมื่อออกดอก ออกผลเป็นฝักลักษณะเกลี้ยง สามารถใช้ทำยาได้ มีถิ่นกำเนิดในอินโดนีเซียและประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นไม้มงคล ความหมายตามชื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งชัยชนะ โชคแห่งความสำเร็จ ช่อชัยพฤกษ์นิยมนำมาประดับเพื่อเป็นมงคล เช่น บนอินทรธนูข้าราชการ และประดับประกอบดาวบนอินทรธนูและหมวกของทหารและตำรวจทั้งหลาย เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดชัยนาท

 ทิศมงคล ของไม้ชัยพฤกษ์คือ ทิศตะวันตก (ประจิม) มีความหมายว่า มีชัยชนะ จะได้รับชัยชนะแก่ผู้มุ่งร้าย หมายขวัญ ศัตรูหมู่มาร คู่อาฆาตทั้งหลาย ผู้ไม่ประสงค์ดี มิอาจทำอันตรายใดๆ ได้ จะพ่านแพ้ไปในที่สุด ในลักษณะไพรีพินาศ

 

4. ไม้ทองหลาง   

ไม้ทองหลาง (Indian Coral Tree) ความหมาย การมีเงินมีทอง

       ทองหลางลาย หรือ ปาริชาติ เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบ มีความสูงประมาณ 5 ถึง 10 เมตร ออกดอกเป็นช่อสีแดงเข้ม กิ่งอ่อนมีหนาม ผลเป็นฝัก มักกระจายพันธุ์ในเอเชียทั้งเขตร้อนและเขตอบอุ่น เติบโตได้ในทุกสภาพดิน ชอบดินร่วนซุย กลางแจ้ง ซึ่งมีความหมายในการช่วยเรื่องเงินทอง มีชีวิตที่สมบูรณ์พูนสุข

 ทิศมงคล ของไม้ทองหลาง คือทิศตะวันตกเฉียงใต้ (หรดี) มีความหมายว่า ทรัพย์สินเงินทอง จะทำกิจการใดก็ตามจะมีแต่ความอุดมสมบูรณ์ แก้วแหวนเงินทอง จะไหลมาเทมาไม่ขาดสาย นั่งนอนบนกองเงินกองทอง

 

5. ไม้ไผ่สีสุก   

ไม้ไผ่สีสุก (Bamboo) ความหมาย มีความสุข

       ไผ่สีสุกเป็นไม้มงคลนาม มีลักษณะของลำต้นกลวงขึ้นเป็นกอหนาแน่นมาก เป็นไผ่ขนาดใหญ่ ลำต้นสูงประมาณ 10-18 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 8-12 ซม. ลำแข็ง ผิวเรียบเป็นมัน ปล้องยาวประมาณ 30 ซม. บริเวณข้อมีกิ่งคล้ายหนาม ลักษณะลำต้นกลวง ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับกันที่ปลายกิ่ง 5-8 ใบ โคนใบสอบ ปลายเรียวแหลม มีสีเขียวเข้มและมีขนสาก ดอกออกเป็นช่อแต่ออกดอกยาก มีหน่อขนาดใหญ่ห่อด้วยกาบสีเหลือง หนักประมาณ 2-5 กิโลกรัม ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปักชำ และแยกเหง้า ปลูกได้ในดินทุกชนิด โดยเฉพาะดินทรายหรือดินเหนียวปนทราย ชอบแสงแดดและความชุ่มชื้น เชื่อกันว่าหากนำมาปลูกไว้ที่บ้านจะช่วยนำความสุขความเจริญมาให้

 ทิศมงคล ของไม้ไผ่สีสุกคือ ทิศเหนือ (อุดร) มีความหมายถึงความมั่งมีศรีสุข ฐานะร่ำรวย มั่งคั่ง สุขกาย สบายใจ ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ สุขภาพแข็งแรง อนามัย

6. ไม้ทรงบาดาล   

ไม้ทรงบาดาล (Scrambled Egg Tree) ความหมาย ความมั่นคง หรือทำให้บ้านมั่นคงแข็งแรง

      ลักษณะไม้ทรงบาดาล หรือที่เรียกกันว่า ขี้เหล็กหวาน เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 3-5 เมตร ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบย่อย 4 – 6 คู่ ปลายใบแหลม โคนใบมน เรียงสลับเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบมน ดอกสีเหลืองออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ผลเป็นฝักแบน ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดและตอนกิ่ง ปลูกในดินร่วนระบายน้ำ ชอบแสงแดด น้ำปานกลาง ปลูกได้ดีในดินทุกชนิด 

 ทิศมงคล ของไม้ทรงบาดาลคือ ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ (อิสาน) มีความหมายถึง “ทรงบันดาล” เมื่อต้องการสิ่งใด ที่ชอบที่ควร ก็สามารถบันดาลได้ สมความปรารถนา

 

7. ไม้สัก   

ไม้สัก (Teak) ความหมาย ความมีศักดิ์ศรี ความมีเกียรติ

      ลักษณะไม้สัก เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เป็นพุ่มทรงกลมค่อนข้างทึบ ผลัดใบในฤดูร้อน เปลือกสีเทา ขึ้นเป็นหมู่ในป่าเบญจพรรณ  ใบสีเขียวค่อนข้างใหญ่ เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ปลายใบแหลม โคนมน มีขนสาก ดอกสีขาวนวลขนาดเล็กออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ผลมีลักษณะแห้ง ภายในมีเมล็ด 1-3 เมล็ด ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดหรือปักชำ ควรปลูกด้วยดินร่วนปนทราย ทนแล้ง ต้องการน้ำปานกลาง สื่อความหมายถึงการมียศ ศักดิ์ศรี มีผู้คนยกย่องนับถือ ให้เกียรติ

 ทิศมงคล ของไม้สักคือ ทิศตะวันออก (บูรพา) มีความหมายถึง ความมียศศักดิ์ มีตำแหน่งหน้าที่ เป็นศรีแก่บ้านเรือนและผู้อยู่อาศัย เป็นที่เคารพยำเกรงแก่ผู้ที่จะมาคบค้าสมาคมด้วย มีศักดิ์ศรีในวงสังคม

8. ไม้พะยูง   

ไม้พะยูง (Siamese Rosewood) ความหมาย การพยุงฐานะให้ดีขึ้น

      ลักษณะไม้พะยูง เป็นไม้ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 15-25 เมตร เปลือกสีเทาเรียบ มีพุ่มใบกว้าง แตกกิ่งก้านเป็นแขนงแยกย่อยจากกิ่งใหญ่ ใบเป็นใบประกอบเป็นช่อแบบขนนก ช่อใบยาว 10-15 ซม. มีใบย่อย 7-9 ใบ เรียงตัวสลับกัน ใบมีลักษณะเหนียวคล้ายแผ่นหนังบาง ๆ มีลักษณะรูปไข่ ปลายใบแหลม ดอกขนาดเล็กสีขาวออกตามปลายกิ่งหรือตามง่ามใบใกล้ยอด ผลเป็นฝักเกลี้ยงรูปขนานแบน ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดและปักชำ ปลูกได้ในดินทุกชนิด ชอบแสงแดด ทนแล้งได้ดี แต่หากจะปลูกต้องขออนุญาตจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องก่อน

 ทิศมงคล ของไม้พยุงคือ ทิศใต้ (ทักษิณ) มีความหมายว่า การพยุง ช่วยเหลือและส่งเสริม จะช่วยพยุงฐานะให้มั่นคง เมื่อถึงเวลาขัดสนก็จะไม่ทำให้ฐานะหรือวงศ์ตระกูลถึงกับเซทรุด ป้องกันมิให้ตกอับหรือลำบากยากจนข้นแค้น

 

9. ไม้กันเกรา   

ไม้กันเกรา (Fagraea Fragrans) ความหมาย ป้องกันภัยอันตรายต่าง ๆ หรืออีกชื่อหนึ่งว่า ตำเสา ซึ่งอาจหมายถึง ทำให้เสาเรือนมั่นคง

      ลักษณะกันเกรา, มันปลา หรือ ตำเสา เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มีกลิ่นหอม สูงประมาณ 10-15 เมตร เปลือกต้นเรียบมีสีน้ำตาล เมื่อต้นแก่จะแตกเป็นร่องลึกตามยาว ใบสีเขียวเป็นใบเดี่ยวออกเรียงตรงข้ามกันเป็นรูปรี ปลายใบและโคนใบแหลม ขอบใบเรียบ ยอดอ่อนสามารถกินได้ ผลเป็นผลเดี่ยวทรงกลม มีรสขม ผิวเรียบเป็นมัน ปลายผลมีติ่งแหลมสั้น ดอกสีขาวออกเป็นช่อตามซอกใบ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและการปักชำ ควรปลูกในดินร่วนปนทราย รดน้ำได้ทุกวัน ชอบความชื้น มักนิยมนำมาใช้ประกอบพิธีกรรมก่อสร้างบ้านเรือนให้เป็นสิริมงคล นอกจากนั่นยังนำมาบูชาพระโดยเฉพาะเมื่อเวลางานบุญบวชนาคช่วงเดือนพฤษภาคมหรือเดือน 6 ของทุกปีในภาคอีสาน สื่อความหมายถึงการป้องกันปัญหา อุปสรรคต่าง ๆ และเสริมความมั่นคงให้กับครอบครัว

 ทิศมงคล ของไม้กันเกราคือ ทิศตะวันออกเฉียงใต้ (อาคเนย์) มีความหมายถึง การป้องคุ้มภัยอันตรายต่างๆ โดยเฉพาะจากสิ่งที่มองไม่เห็น ภูตผีปิศาจ เวทย์มนต์คุณไสย์ต่างๆ

 

  ชุดทำพิธีตั้งเสาเอก ในชุดประกอบด้วย

1. ไม้มงคล9ชนิด
2. อิฐทอง นาก เงิน
3. แผ่นทอง นาก เงิน
4. พลอยนพเก้า
5. ผ้าขาวม้า
6. ผ้าแพผูกเสา 3สี 3เมตร
7. ข้าวตอกถั่วงามงคล
8. ทรายมงคล
9. แผ่นทองคำเปลวแท้ 10แผ่น
10. แป้งเจิม
11. เทียนน้ำมนต์
12. น้ำอบนางลอย
13. สายสิจ์100เมตร
14. สีผึ้งสำหรับปิดทอง
15. ธูปหอม

 

  พิธีตั้งเสาเอก

1. จัดโต๊ะหมู่บูชา 1 ชุด พร้อมเครื่องสักการะ (ถ้าประสงค์)
2. จตุปัจจัยไทยธรรมถวายพระ 1 ชุด (กรณีนิมนต์พระมาประพรมน้ำมนต์ที่หลุมและเจริญชัยมงคลคาถา)
3. เครื่องบูชาฤกษ์หรือสังเวยเทวดา (จัดย่อส่วนก็ได้ ดูพิธีวางศิลาฤกษ์)
4. ไม้มงคล 9 ชนิด
5. อิฐทอง นาก เงิน
6. แผ่นทอง นาก เงิน อย่างละ 1 แผ่น
7. พลอยมงคล9อย่าง
8. ทรายเสก 1 ขัน
9. น้ำมนต์ 1 ขัน
10. ด้ายสายสิญจน์ 1 ม้วนเล็ก
11. ทองคำเปลว 3 แผ่น
12. ผ้าแพร3 ห่มเสา , ผ้าขาวม้า 1 ผืน
13. ข้าวตอกดอกไม้ 1 ขัน
14. หน่อกล้วย อ้อย อย่างละ 1 หน่อ
15. ใบทอง นาก เงิน อย่างละ 3 ใบ
16. เหรียญทอง เงิน อย่างละ 9 เหรียญ

 

  ลำดับพิธีการ

สำหรับการทำพิธียกเสาเอกนั้น บางพื้นที่จะมีพิธีการและขั้นตอนแตกต่างกันขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละบุคคล ประกอบด้วยลำดับพิธีต่าง ๆ ดังนี้

1. วางสายสิญจน์ เริ่มจากโต๊ะบูชาไปโต๊ะสังเวยขวา บริเวณสถานที่ก่อสร้างเข้าสู่เสาเอก (ก่อนเวลาฤกษ์พอสมควร)
2. จุดเทียนธูปที่โต๊ะหมู่บูชา อธิษฐาน กราบพระเพื่อเกิดสิริมงคลแก่ชีวิต
3. จุดเทียนธูปที่โต๊ะสังเวย บูชาเทวดาให้คุ้มครอง
4. กล่าวสังเวยเทวดาบทคำกล่าวสังเวยเทวดา ในการสร้างบ้าน
5. โปรยชุดไม้มงคล 9 ชนิด ลงในหลุมเสาเอก
6. วางแผ่นทอง นาก เงินในหลุมเสาเอก
7. นำใบทอง นาก เงิน และเหรียญทอง เงิน ลงก้นหลุมแล้วนิมนต์พระสงฆ์ประพรมน้ำมนต์ พร้อมโปรยทรายเสกที่หลุมเสา
8. เจิมและปิดทองเสาเอก
9. ผูกหน่อกล้วย อ้อย และผ้าสีแดงหรือผ้าขาวม้าที่เสาเอก
10. ถือด้ายสายสิญจน์ พร้อมทั้งญาติมิตรผู้ร่วมพิธี
11. ช่วยกันยกเสาเอก จนตั้งเรียบร้อย ขณะยกเสานั้นพระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา
12. โปรยข้าวตอกดอกไม้ลงหลุมเสาเอก พร้อมทั้งญาติมิตรผู้ร่วมพิธีเสร็จพิธี (อาจต้องดูความเหมาะสมของพื้นที่ร่วมด้วย)
13. เมื่อธูปที่โต๊ะสังเวยไหม้หมดดอก ให้ลาเครื่องสังเวยได้ว่า “เสสัง มังคะลัง ยาจามิ”
14. หน่อกล้วย อ้อย เมื่อช่างเอาลงจากเสาแล้ว ให้นำไปปลูกไว้ในที่ต้องการ

 

     โดยไม้จะลงอักขระ "อะ สัง วิ สุ โล ปุ สะ พุ ภะ" ซึ่งถือเป็นหัวใจพระอิติปิโส พร้อมปิดทอง แล้วนำไปปักไว้ ณ บริเวณทำพิธีจากซ้ายไปขวาเพื่อเสริมสิริมงคล ซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามร้านสังฆภัณฑ์ทั่วไป ราคาอยู่ที่ประมาณ 40-200 บาทต่อชุด ขึ้นอยู่กับขนาดของไม้ มีทั้งแบบขายแยกและขายรวมเป็นชุดกับของใช้ในพิธียกเสาเอกทั้งหมด

     ดังนั้นหากท่านกำลังจะปลูกบ้าน สร้างบ้าน นอกจากการเลือกทำเลที่ตั้ง แบบบ้าน เลือกวัสดุและบริษัทรับสร้างบ้านที่มีคุณภาพแล้ว อย่ามองข้ามเรื่องสร้างสิริมงคลที่ดีร่วมด้วย เมื่อเริ่มต้นดี…อะไรก็ดีตาม การทำพิธีลงเสาเอกจะช่วยส่งผลให้การสร้างบ้านมีความราบรื่น แคล้วคลาดจากอุปสรรค เป็นไปตามที่ปรารถนา เจ้าของบ้านเกิดความรู้สึกสบายใจอีกด้วย