หลักการจัดโต๊ะหมู่บูชาพระในบ้าน จัดอย่างไรให้เหมาะสมและถูกต้องตามจารีต

     วิธีจัดโต๊ะหมู่บูชาพระในบ้าน จัดอย่างไรให้ถูกต้องและเหมาะสม มาดูวิธีจัดโต๊ะหมู่บูชาพระในบ้านพร้อมการวางเครื่องสักการะตามการจัดโต๊ะหมู่บูชา หมู่ 4, หมู่ 5, หมู่ 7 และหมู่ 9 

     แน่นอนว่าคนไทยส่วนใหญ่คงเคยเห็น เคยได้ยิน และรู้จักโต๊ะหมู่บูชากันมาบ้างแล้ว แต่หลายคนอาจจะยังไม่รู้แน่ชัดว่าโต๊ะหมู่บูชาคืออะไรและมีความสำคัญขนาดไหน วันนี้เราเลยนำเอาข้อมูลโต๊ะหมู่บูชามาฝากกันค่ะ เพื่อให้ทุกคนได้รับรู้ถึงที่มาและความสำคัญ พร้อมทั้งรูปแบบของโต๊ะหมู่บูชาที่นิยมจัดกัน จะได้เป็นอีกหนึ่งแนวทางในการบูชาสิ่งที่เคารพนับถือได้ถูกต้องตามแบบแผนที่สืบทอดกันมา

      ประวัติความเป็นมา

     โต๊ะหมู่บูชา คือ ที่ตั้งสิ่งอันเป็นที่เคารพสักการะ ได้แก่ พระพุทธรูป พระบรมฉายาลักษณ์ พระบรมสาทิสลักษณ์ พระบรมรูปหล่อจำลอง ของพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ทั้งหลาย รวมไปถึงรูปของบรรพบุรุษที่เคารพนับถือ โดยตั้งเครื่องสักการบูชาควบคู่กันไป ซึ่งเป็นการแสดงออกถึงความเคารพและความกตัญญูต่อผู้มีอุปการคุณ ซึ่งในงานพิธีสำคัญต่าง ๆ เราก็มักจะเห็นการจัดตั้งโต๊ะหมู่บูชาหลากหลายรูปแบบตามแต่ละโอกาส

     การจัดโต๊ะหมู่บูชาเป็นหนึ่งในวัฒนธรรมที่มีการสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน โดยอ้างอิงจากบทนิพนธ์ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ในเรื่อง “อธิบายเครื่องบูชา” สรุปได้ว่า เมื่อสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 มีพระราชประสงค์ให้สร้างสวนชวาในพระบรมมหาราชวังขึ้น บวกกับว่าราชทูตไทยที่ไปเยือนปักกิ่งในสมัยนั้น มักจะนำเครื่องเรือนรูปแบบจีนกลับมาตกแต่งพระตำหนักในสวนชวาด้วยเสมอ 

     ซึ่งรูปแบบการจัดวางและลวดลายบนเครื่องเรือนแบบจีนนั้นเรียกว่า “ลายฮ่อ” และ “ลายปักโก๊” ซึ่งมีความสวยงามจนถูกนำไปประยุกต์เขียนลายบนผนังโบสถ์ และได้ถูกดัดแปลงให้เป็นเครื่องพุทธบูชาในเวลาต่อมา เมื่อสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ก็ทรงมีพระราชดำริโดยอนุโลมให้เขียนผนังโบสถ์ตามลายฮ่อ และยังมีการนำรูปแบบการจัดตั้งเครื่องเรือนแบบจีนมาสร้างม้าหมู่ (โต๊ะหมู่บูชา) เพื่อตั้งเครื่องสักการบูชาหน้าพระประธานในพระอุโบสถ วัดพระเชตุพน จนเป็นที่นิยมมาถึงปัจจุบัน หรือจะสรุปได้ว่าการจัดโต๊ะหมู่บูชานั้นเป็นวัฒนธรรมแบบผสมผสาน โดยนำเครื่องบูชาแบบไทยมาประยุกต์เข้ากับรูปแบบการจัดเครื่องเรือนแบบจีนนั่นเอง

 

      วัตถุประสงค์การจัดโต๊ะหมู่บูชา

     ก่อนอื่นต้องเท้าความไปถึงคตินิยมและความเชื่อดั้งเดิมของชาวพุทธ ที่มักจะนิมนต์พระสงฆ์และพระพุทธเจ้าเสด็จมาเป็นประธานสงฆ์ประจำงานบำเพ็ญกุศลให้ครบองค์พระรัตนตรัย (พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์) เพื่อเสริมสร้างความเป็นสิริมงคลให้กับงานนั้น ๆ ต่อมาได้มีการอัญเชิญพระพุทธรูปมาประดิษฐานเป็นนิมิตแทนองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในงานพิธีทางพุทธศาสนา ซึ่งเป็นวัตถุประสงค์ดั้งเดิมและเป็นอีกหนึ่งที่มาของการจัดโต๊ะหมู่บูชา ปัจจุบันการจัดโต๊ะหมู่บูชาจะถูกนำไปใช้ในโอกาสต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นงานพระราชพิธี รัฐพิธี หรือราษฎร์พิธี ทั้งที่เป็นงานมงคลและงานอวมงคล ดังต่อไปนี้
 

• พิธีทางพระพุทธศาสนา
• พิธีถวายพระพร
• พิธีรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หรือของพระราชทาน
• ใช้ในการรับเสด็จ
• พิธีถวายสักการะในวันสำคัญเกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์
• ใช้ในการประชุมต่างๆ
• ใช้ในการประกวด

      ความสำคัญในการจัดโต๊ะหมู่บูชา 

• เป็นเครื่องเตือนพุทธศาสนิกชนทั้งหลายให้เกิดแรงศรัทธาและเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา เพื่อให้ปฏิบัติดี มีปัญญา และเกิดจิตสำนึก ยำเกรงต่อสิ่งที่ประดิษฐานอยู่บนโต๊ะหมู่บูชา  
• ใช้เป็นสัญลักษณ์เพื่อถวายความจงรักภักดีต่อองค์พระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์ทั้งหลาย หรือแม้กระทั่งบรรพบุรุษและบุคคลที่เราเคารพนับถือ
• เป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ที่สื่อถึงวัฒนธรรมและเอกลักษณ์อันดีงามของไทย ซึ่งมีการออกแบบลวดลายการแกะสลัก ลงรักปิดทอง ฝังมุก และศิลปะอื่นๆ บนเครื่องโต๊ะหมู่บูชา   

 

      การจัดโต๊ะหมู่บูชาพระในบ้าน 

     องค์ประกอบหลักๆ ในการจัดโต๊ะหมู่บูชาพระในบ้านนั้นจะประกอบด้วยม้าหรือโต๊ะ 4 ขา วางรวมกันเพื่อเอาไว้ตั้งสิ่งเคารพบูชาและเครื่องสักการะ โต๊ะหมู่บูชาถูกแบ่งประเภทตามจำนวนโต๊ะที่เรียกว่า “โต๊ะหมู่” ซึ่งโต๊ะหมู่ที่นิยมจัดกันตามงานทั่วไปและในบ้าน ได้แก่ โต๊ะหมู่ 4, โต๊ะหมู่ 5, โต๊ะหมู่ 7 และโต๊ะหมู่ 9 ซึ่งมีการวางเครื่องสักการบูชาแตกต่างกันออกไปดังต่อไปนี้
 
          1. เครื่องสักการบูชาบนโต๊ะหมู่บูชา หมู่ 4 
 

• กระถางธูป 1 กระถาง
• เชิงเทียน 1 คู่
• พานดอกไม้ 2 พาน
• แจกัน 2 ใบ

          2. เครื่องสักการบูชาโต๊ะหมู่บูชา หมู่ 5
 

• กระถางธูป 1 กระถาง
• เชิงเทียน 4 คู่
• พานดอกไม้ 5 พาน
• แจกัน 2 ใบ

          3. เครื่องสักการบูชาโต๊ะหมู่บูชา หมู่ 7
 

• กระถางธูป 1 กระถาง
• เชิงเทียน 5 คู่
• พานดอกไม้ 5 พาน
• แจกัน 2 ใบ

          4. เครื่องสักการบูชาโต๊ะหมู่บูชา หมู่ 9 
 

• กระถางธูป 1 กระถาง
• เชิงเทียน 6 คู่
• พานดอกไม้ 7 พาน
• แจกัน 3 ใบ

 

      ข้อกำหนดและข้อยกเว้นการจัดโต๊ะหมู่บูชา 
 

• ในกรณีที่ไม่มีโต๊ะหมู่บูชา สามารถใช้โต๊ะหรือตั่งที่มีลักษณะและสัดส่วนเหมาะสมมาตั้งแทนได้
• ทิศทางในการตั้งโต๊ะหมู่ที่นิยม จะตั้งให้หันไปทางทิศเหนือและทิศตะวันออก
• การจัดเครื่องสักการบูชาจะต้องจัดอย่างสวยงามและเป็นระเบียบเรียบร้อย ที่สำคัญต้องดูแลเรื่องความสะอาดเป็นอย่างดี
• บรรดาเครื่องสักการบูชาที่นำมาวางจะต้องทำมาจากวัสดุชั้นดี อย่างเช่น เครื่องแก้ว เครื่องถ้วย หรือเครื่องโลหะ 

     เครื่องสักการบูชาหลักจะต้องมีครบองค์ประกอบ จะขาดสิ่งหนึ่งสิ่งใดไปไม่ได้

     หากใครที่สนใจและอยากตั้งโต๊ะหมู่บูชาพระในบ้าน ก็ควรจัดโต๊ะหมู่บูชาให้ถูกต้องและเหมาะสม ด้วยวิธีการจัดโต๊ะหมู่บูชาพร้อมด้วยเครื่องสักการะตามหมู่ต่างๆ ที่เรานำข้อมูลมาฝากกันในวันนี้นะคะ